Bài quan tâm
Kim Vân Kiều tân truyện 金雲翹新傳
Mô tả/description : Truyện thơ Nôm 6 - 8, kể về 15 năm lưu lạc của Vương Thuý Kiều 王翠翹: Thuý Kiều 翠翹 gặp Kim Trọng 金重 trong buổi dạo chơi tiết Thanh minh, hai người yêu nhau. Nhưng chẳng bao lâu Kim Trọng 金重 phải về chịu tang chú, gia đình Kiều mắc nạn, Kiều phải bán mình chuộc cha. Trong 15 năm hoạn nạn, Kiều phải “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” 青樓𠄩𦀎青衣𠄩吝. Sau cái chết của Từ Hải 徐海, Kiều nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử, may được Giác Duyên 覺緣 cứu sống. Sau cùng được đoàn tụ với Kim Trọng và gia đình.
Lê triều Nguyễn tướng công gia huấn ca 黎朝阮將公家訓歌
Mô tả/description : Một tập sách song thất lục bát, chia ra từng đoạn gọi là “Bài ca” có mục đích khuyên dạy đạo đức, như: Bài ca dạy vợ dạy con 排歌𠰺𡞕𠰺𡥵, Bài ca dạy con ở cho có đức 排歌𠰺𡥵於朱固德, Bài ca dạy con gái ở cho có đức hạnh 排歌𠰺𡥵𡛔於朱固德行, Bài ca vợ khuyên chồng 排歌𡞕勸, Bài ca khuyên học trò phải chăm học 排歌勸學徒沛斟學.
Lý hạng ca dao 里巷歌謠
Mô tả/description : Tập ca dao gồm 156 thiên phản ánh những nét về trính trị, văn hóa, xã hội cũng như những sinh hoạt, ý nghĩ, nguyện vọng của dân chúng về đạo đức, luân lí, tâm tư tình cảm...
Liễu đường Nguyễn tẩu Chân Tâm [thi phú tập] 柳堂阮叟真心[詩賦集]
Mô tả/description : “Trong sách đề: Canh Dần trọng đông hạ chính lương thời nhân tác Bát cảnh phú Liễu Đường Nguyễn Tẩu Chân Tâm Thi Trai soạn/ Ngày tốt Hạ chính tháng trọng đông (tức tháng 11) năm Canh Dần nhân sáng tác Bát cảnh phú. Như vậy ta thấy tập này còn gọi tên là Bát cảnh phú, của tác giả Nguyễn Thi Trai 阮詩齋, tự Chân Tâm 真心 hiệu Thi Trai 詩齋, chưa rõ họ tên thật. Nội dung các phần trong sách như sau: Bát cảnh phú: 8 bài thơ Nôm vịnh 8 cảnh đẹp: - Bồ Sương dạ vũ - Sơn thị tình phong - Bình Sa lạc nhạn - Viễn phố qui phàm - Ngư thôn tịch chiếu - Yên tự vãn chung - Giang thiên mộ tuyết - Động Đình thu nguyệt. 2. Gia cư thuyết: Tản văn Nôm ghi về việc chọn hướng nhà ở. 3. Phụ thu từ thiếu niên mục . 4. Chư tiền kí hầu truyện. 5. Tiểu kiều vịnh nhất khúc vân. 6. Nữ cùng nhi cải dung tái giá truyện. 7. Cử nhân Trần Đức soạn văn nhất thể. 9. Kinh Bắc Lạng Giang dật sĩ trần ngôn. 10. Phụ tư phu ngôn. 11. Lâm thực ngộ chu tạp thái tiên lân chi trực nhi tính tác. 12. Đắc phật kinh thuyết thiện pháp đường chi tác. 13. Tùng bách hoà lưu Cầm Tử Mặc Tử vấn đáp ngụ ý phú. 14. Ký Bùi Tịch biệt truyện. 15. Thư lâu nhàn toạ ngẫu xúc nam phong đề. 16. Một số ghi chép về thơ của Tống Thái Tổ, Thái Tông, Nhân Tông, Chân Tông, phú của Phạm Trọng Yêm. 17. Hải Thượng Đường Trung Thọ Mai cư sĩ khởi mông tu thân chủng đức ký. 18. Hai bài thơ Khuyến học, Biếng học. 19. Thịnh suy bỉ thái phú (Nôm). 20. Ức ngộ kí thân hữu. 21. Trình Trạng nguyên tế văn. 22. Viễn hoạn tư cố hương tình cảnh: Bài phú của người đỗ Hoàng giáp (người tỉnh Bắc Ninh soạn, không rõ là ai).”
Lưu Bình Dương Lễ tân truyện 劉平楊禮新傳
Mô tả/description : “Đây là một câu chuyện dân gian nổi tiếng, được diễn theo thể thơ lục bát, kể về hai người bạn thân là Lưu Bình và Dương Lễ. Họ kết bạn với nhau, cùng học một thầy, cùng đi thi. Dương Lễ thi đỗ, ra làm quan, giàu sang, có vợ đẹp. Lưu Bình thi hỏng, tìm đến nương nhờ Dương Lễ. Dương Lễ thương bạn nhưng không muốn giúp theo cách thông thường, bèn giả vờ làm nhục bạn và ngầm cho người vợ yêu của mình là Châu Long sang nuôi bạn ăn học. Lưu Bình phẫn chí học thành tài. Sau mới biết tấm lòng tốt của Dương Lễ và người con gái nuôi mình ăn học chính là vợ bạn. Câu chuyện ca ngợi tình bạn cao cả giữa Dương Lễ và Lưu Bình.”
Mã Long Mã Phụng tân trò (q.01) 馬竜馬鳳新厨
Mô tả/description : Truyện Nôm theo thể thơ (6 - 8), tầng trên chữ Nôm, tầng dưới là chữ quốc ngữ. Nội dung được phân theo từng hồi, hồi thứ nhất không có tên. Sách tổng cộng 17 hồi : Đệ nhị hồi Khuê nhân thủ tiết 第二回閨人守節, Đệ tam hồi Li duyên tái hợp 第三回離緣再合, Đệ tứ hồi Chinh phụ hoài tư 第四回征婦懷思, Đệ ngũ hồi Khải hoàn đế khuyết 第五回凱還帝阙…
Nam âm ca khúc cách điệu 南音歌曲格調
Mô tả/description : “Sách nói về 24 cách và điệu trong ca khúc dân tộc Kinh; mỗi cách, điệu có giới thiệu cách hát và có kèm bài hát mẫu, cả các cách thức khi hát (cách điểm trống, bài nào là đào hát, bài nào kép hát đều ghi rõ) như các bài: Giáo trống - kép; Lạc hương - đào; Tam thanh - đào v.v... Các cách xướng miễu, miễu một, miễu đôi, hát đổi cách. Các thể thức lề lối lúc vào hát, nghe hát. Có phần trình bày về các cung bậc khi hát, dạy cách hát giải (có phụ các bài diễn Nôm như: Diễn Nôm yết thị, Diễn Nôm cách hát giải). Phần sau là các bài hát: Giáo trống kép, Giáo hương kép, Giáo hương đầu, Thi hương đầu v.v... Tích đức Thánh Quan, Bài hát gái tự tình, Cảnh Thiên Thai, Bài tương tư, Bài Tầm Dương tỳ bà v.v... Có phần Ca trù thể cách, giảng về cách thức hát ca trù.”
Ngọc Hoa cổ tích truyện 玉花古跡傳
Mô tả/description : “Truyện thơ Nôm thể lục bát, kể lại mối tình chung thuỷ giữa Phạm Tải và Ngọc Hoa. Ngọc Hoa là con phú ông họ Trần, thông minh, nhan sắc, nhiều nơi cầu hôn nhưng chưa ưng thuận ai. Một hôm Phạm Tải là học trò nghèo đến nhà phú ông ăn xin, Ngọc Hoa thấy Phạm Tải có tướng mạo tốt bèn xin được kết duyên. Trong khi đó, Biện Điền là người độc ác, vì không lấy được Ngọc Hoa nên hắn đã tạc tượng nàng bằng vàng để dâng cho Trang Vương. Thấy Ngọc Hoa xinh đẹp Trang Vương bèn bắt Ngọc Hoa vào cung, nhưng ép buộc thế nào nàng cũng không chịu làm cung phi. Trang Vương tức giận sai bắt giết Phạm Tải. Ngọc Hoa một lòng chung thuỷ với chồng, sau khi mãn tang bèn tự tử. Xuống âm phủ, vợ chồng Ngọc Hoa kiện tội ác của Trang Vương. Vua Diêm Vương xử ném Trang Vương vào vạc dầu, Phạm Tải và Ngọc Hoa được trở về dương thế. Phạm Tải lên làm vua thay Trang Vương.”
Ngọc Kiều Lê tân truyện 玉喬黎新傳
Mô tả/description : “Nội dung: Truyện thơ Nôm thể 6 - 8 kể lại mối tình chung thuỷ của đôi trai tài gái sắc là Tô Hữu Bạch và Hồng Ngọc. Hồng Ngọc là con gái Bạch Thái Huyền, có nhan sắc, giỏi thơ phú. Quan Ngự sử Dương Đình Chiếu muốn dạm hỏi cho con trai mình, nhưng bị Hồng Ngọc từ chối. Dương Đình Chiếu đã lập mưu cử cha Hồng Ngọc đi sứ. Bạch Thái Huyền phải gửi con cho một người bạn là Ngô Khuê. Thời gian này Hồng Ngọc đổi tên là Vô Kiều. Một lần đi chùa, Vô Kiều gặp Nho sinh Tô Hữu Bạch. Sau đó, Tô Hữu Bạch nhờ có người hầu gái của Hồng Ngọc là Yên Tố đã gặp mặt Hồng Ngọc và hẹn ước kết duyên. Nhân một chuyến ngao du, Tô Hữu Bạch lại gặp cháu của Bạch Thái Huyền là Lư Mộng Lê, hai người rất tâm đầu ý hợp. Sai Tô Hữu Bạch thi đỗ Tiến sĩ, bị quan Tuần phủ họ Dương ép lấy em gái y, Tô Hữu Bạch phải đổi thành họ Liễu, đỗ Tú tài để đi trốn. Liễu Tú tài gặp Bạch Thái Huyền, ông có ý muốn gả con gái là Hồng Ngọc và cháu là Lư Mộng Lê cho chàng nhưng chàng từ chối. Ngô Khuê và Bạch Thái Huyền không cùng quan điểm, Ngô Khuê thì muốn gả 2 người cho Tô Hữu Bạch, còn Bạch Thái Huyền lại muốn gả cho Liễu Tú tài. Đúng lúc ấy thì Tô Hữu Bạch đến. Câu chuyện kết thúc có hậu: viên Hàn lâm viện họ Tô được cưới cả 3 cô gái: Hồng Ngọc (tức Vô Kiều), Lư Mộng Lê và Yên Tố làm vợ. Tên câu chuyện Ngọc Kiều Lê là lấy chữ từ tên của các nhân vật trong truyện.”
Nguyệt Hoa vấn đáp 月花問答
Mô tả/description : Truyện thơ Nôm khuyết danh nội dung ghi lại những bài hát đối đáp tình yêu trai gái nhằm tỏ tình mến mộ, yêu đương luyến nhớ, kết thành đôi lứa.
Nhị độ mai diễn ca 二度梅演歌
Mô tả/description : “Truyện thơ Nôm thể lục bát, lấy đề tài của Trung Quốc. Vua là kẻ hôn quân, Lư Kỷ là kẻ gian thần nắm quyền thế , "Ngang vua phú quý nghiêng trời uy linh" đã tìm mọi cách hãm hại người ngay thẳng. Mai Bá Cao bị vu oan dẫn đến bị xử tội chết, vợ con phải trốn tránh, gia đình tan nát. Con trai là Mai Lương Ngọc bị gia đình người yêu cũ phản bội, buồn tủi tự vẫn, may được nhà chùa cứu thoát, phải giả làm Hỷ Đồng giúp việc trong chùa. Trần Đông Sơ là bạn của Mai Bá Cao, gặp Hỷ Đồng bèn mượn về trông nom vườn nhà. Trần công thương nhớ bạn cũ bèn khấn trời cho hoa mai nở. Nhưng hoa không nở. Hôm sau, con gái Trần Công là Trần Hạnh Nguyên khấn cầu thì hoa nở rộ. Nhân việc Hỷ Đồng đề thơ lên vách mà Trần công nhận ra Hỷ Đồng chính là Mai Lương Ngọc, cả nhà vui mừng khôn xiết và gả Hạnh Nguyên cho Lương Ngọc. Nhưng Lư Kỷ vẫn chưa buông tha, hắn tâu xin vua đem Hạnh Nguyên đi cống vua nước Sa Đà để cầu hoà. Giữa đường Hạnh Nguyên nhảy xuống sông tự vẫn, trôi dạt vào nhà Mai Bá Phù. Khi nhà Trần công bị truy nã, Lương Ngọc chạy vào nhà Mai Bá Phù, gặp lại Hạnh Nguyên. Lương Ngọc đổi họ tên là Mục Vinh, con trai Trần Đông Sơ đổi tên là Khâu Khôi đi thi. Mục Vinh đỗ Trạng nguyên, Khâu Khôi đỗ Bảng nhãn. Sau đó vua Đường biết được tội lộng hành của bọn Lư Kỷ, Hoàng Trung, ra lệnh chém đầu. Hai gia đình họ Mai, họ Trần được hưởng hạnh phúc.”
Nhị độ mai diễn ca 二度梅演歌
Mô tả/description : “Truyện thơ Nôm thể lục bát, lấy đề tài của Trung Quốc. Vua là kẻ hôn quân, Lư Kỷ là kẻ gian thần nắm quyền thế , "Ngang vua phú quý nghiêng trời uy linh" đã tìm mọi cách hãm hại người ngay thẳng. Mai Bá Cao bị vu oan dẫn đến bị xử tội chết, vợ con phải trốn tránh, gia đình tan nát. Con trai là Mai Lương Ngọc bị gia đình người yêu cũ phản bội, buồn tủi tự vẫn, may được nhà chùa cứu thoát, phải giả làm Hỷ Đồng giúp việc trong chùa. Trần Đông Sơ là bạn của Mai Bá Cao, gặp Hỷ Đồng bèn mượn về trông nom vườn nhà. Trần công thương nhớ bạn cũ bèn khấn trời cho hoa mai nở. Nhưng hoa không nở. Hôm sau, con gái Trần Công là Trần Hạnh Nguyên khấn cầu thì hoa nở rộ. Nhân việc Hỷ Đồng đề thơ lên vách mà Trần công nhận ra Hỷ Đồng chính là Mai Lương Ngọc, cả nhà vui mừng khôn xiết và gả Hạnh Nguyên cho Lương Ngọc. Nhưng Lư Kỷ vẫn chưa buông tha, hắn tâu xin vua đem Hạnh Nguyên đi cống vua nước Sa Đà để cầu hoà. Giữa đường Hạnh Nguyên nhảy xuống sông tự vẫn, trôi dạt vào nhà Mai Bá Phù. Khi nhà Trần công bị truy nã, Lương Ngọc chạy vào nhà Mai Bá Phù, gặp lại Hạnh Nguyên. Lương Ngọc đổi họ tên là Mục Vinh, con trai Trần Đông Sơ đổi tên là Khâu Khôi đi thi. Mục Vinh đỗ Trạng nguyên, Khâu Khôi đỗ Bảng nhãn. Sau đó vua Đường biết được tội lộng hành của bọn Lư Kỷ, Hoàng Trung, ra lệnh chém đầu. Hai gia đình họ Mai, họ Trần được hưởng hạnh phúc.”
Nữ tắc diễn âm 女則演音
Mô tả/description : Thơ diễn Nôm thể (6-8) tổng cộng 630 câu ghi lại những phép tắc cơ bản về luân thường đạo lí của người con gái trong cuộc sống sinh hoạt đối với gia đình, làng xóm, xã hội.
Phương Hoa tân truyện 芳花新傳
Mô tả/description : “Truyện thơ Nôm khuyết danh, kể chuyện Phương Hoa con gái ngự sử Trần Điện. Phương Hoa đã đem lòng yêu thương Cảnh Yên con trai thượng thư họ Trương. Hai người đã đính ước hôn nhân. Tào trung úy cậy thế được vua tin dùng, trơ trẽn đến dạm hỏi Phương Hoa, bị từ chối. Hắn bèn lập kế giả mạo chiếu chỉ vua khép cha Cảnh Yên là Trương công vào tội phản quốc. Anh em Cảnh Tĩnh, Cảnh Yên đem mẹ chạy về Thạch Thành lánh nạn. Thấm thoắt ngày tháng qua nhanh, con trai Cảnh Tĩnh là Tiểu Thanh khôn lớn về kinh dự thi đại khoa. Phương Hoa tình cờ gặp Tiểu Thanh, biết được tin tức gia đình họ Trương. Người đầy tờ gái của Phương Hoa đem tiền bạc đi giao cho Cảnh Yên, không may bị kẻ gian giết. Trần ngự sai truy tìm tung tích kẻ sát nhân, Cảnh Yên bị bắt trói vì bị nghi là hung thủ. Trương phu nhân quá đau xót mà qua đời. Phương Hoa lo liệu việc tang chu đáo cho Trương phu nhân rồi xin cha mẹ cho lên kinh. Đến kỳ thi, nàng đội tên Cảnh Yên đi thi, được lấy đỗ Tiến sĩ. Khi các tân khoa tiến sĩ vào chầu vua, Phương Hoa bỏ áo mũ cân đai, đem hết tình cảnh oan khuất của nhà họ Trương tâu lên xin vua soi xét. Tào trung úy bi tru di tam tộc, tên gian Hồ Nghi bị xử chém. Cảnh Yên được minh oan, vua đặc cách cho đỗ tiến sĩ. Cảnh Yên- Phương Hoa gặp nhau kết duyên vợ chồng, cùng về quê vinh quy bái tổ.”
Quốc âm thi tạp sao 國音詩雜抄
Mô tả/description : Tập thi văn tạp sao tổng hợp gồm nhiều thể loại như: thơ, ca, khúc ngâm, chúc từ, phú, câu đối…Tờ đầu chép bài Liên Hoa động ca 蓮花洞歌; tiếp theo chép nhiều thơ Nôm của Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Hồ Xuân Hương và những bài khuyết danh... Đặc biệt có chép đầy đủ một số tác phẩm nổi tiếng như: Cung oán ngâm khúc 宮怨吟曲, Nhật tỉnh ngâm 日省吟, Thúy sơn vân mộng 翠山雲夢.
Tây du truyện 西遊傳
Mô tả/description : Bản truyện Nôm khuyết danh thể 6 - 8, nội dung kể về Đường Tăng 唐僧 bị Sơn Quân (tức hổ) ăn thịt, nhờ Đại Thánh 大聖 hoá phép cứu sống.
