Bài quan tâm
Tản Viên sơn thánh chân kinh 傘圓山聖眞經
Mô tả/description : Một số bài tán, bảo cáo, chú, kệ, của các bậc tiên thánh dùng khi đọc kinh: Quan Thái tử phụng tán 關太子奉傘, Tản Viên Sơn Thánh bảo cáo 傘圓山聖寶告, Cao Sơn Đại Vương bảo cáo 高山大王寶告.
Tạp sao 雜抄
Mô tả/description : “Nội dung: 6 tờ đầu chép thơ đi sứ. Trên sách trình bày không thật rõ thơ của ai, nhưng cuối phần chép này có ghi rõ: Thời Thiệu Trị Nhâm Dần trọng đông đông chí tiền ngũ nhật. Hiệp biện đại học sĩ lĩnh Lễ bộ thượng thư sung Cơ mật viện đại thần, kiêm quản Thái Thường tự Ân Quang tự Lê Văn Đức Nhật Tân thị thư (Năm Thiệu Trị Nhâm Dần (1842), năm ngày trước tiết Đông chí tháng trọng đông (tháng Chạp) Hiệp biện đại học sĩ lĩnh Lễ bộ thượng thư sung Cơ mật viện đại thần, kiêm quản Thái Thường tự Ân Quang tự là Lê Văn Đức tự Nhật Tân viết)
Đoạn tiếp sau là bài Tựa rách mất trang, còn một đoạn ngắn, cho biết tháng giêng năm Tân Sửu ông được ban chiếu chỉ thăng chức Lễ bộ hữu Tham tri, sung chức chánh sứ sứ bộ sang nhà Thanh, tiện đường đi được phép ghé về thăm quê nhà….. (đoạn sau bị mất). Các bài thơ chép từ tờ 1- 6 có lẽ là một ít không đầy đủ các sáng tác thơ của Lê Văn Đức làm trong dịp đi sứ đó. Hiện có các bài:
- Kiến trì xa trương phàm giả 見持車張帆者 (Thấy người đẩy xe có căng buồm). Tác giả chú thích: Thổ tục ở đây phần nhiều dùng xe 1 bánh chở hàng, một người đi sau đẩy xe, gặp khi thuận gió thì họ căng lên một mảnh vải làm buồm để đẩy xe đi cho nhẹ. / Loại xe đẩy một bánh bằng gỗ này thường gọi là xe cút kít. Cái lạ khiến cho tác giả phải làm thơ ghi lại là ở chỗ trên xe cũng cắm cọc căng buồm. Khoảng vài chục năm trước ở ta cũng có nơi dùng xe như thế)
- Khách quán ngũ nguyệt 客館五月 (tháng năm ở nhà khách)
- Đồ ngộ hàn vũ 途遇寒雨 (Trên đường gặp mưa lạnh)
- Thập nguyệt sóc sinh nhật cảm phú 十月朔生日感賦 (Cảm tác nhân ngày sinh mồng một tháng muời)
- Vũ Thắng quan khẩu hiệu 武勝關口號 (Gọi miệng khi qua cửa quan Vũ Thắng)
- Tiểu Hà ti công quán vãn trú 小河司公館晚住 (Nghỉ đêm ở nhà công quán của ti Tiểu Hà)
- Một số thơ tiễn tặng
- Phụ: Chư công quán đối liên 諸公館對聯 (Phụ chép câu đối ở các nhà công quán bên Trung Quốc).
Đến đây là hết phần thơ văn của Lê Văn Đức. Thơ đi sứ của một vị Chánh sứ đời Thiệu Trị. Lê Văn Đức người Vĩnh Long (Nam Bộ), đậu Hương cống đầu đời Gia Long (1813 – bấy giờ triều Nguyễn chưa mở khoa thi Tiến sĩ), làm quan qua các triều Gia Long- Minh Mệnh, đầu đời Thiệu Trị thăng đến chức Lễ bộ thượng thư sung Cơ mật viện đại thần như dòng chức tước đã ghi trên, sau năm nói trên ông còn được thăng thượng thư bộ Binh, hàm Thái tử Thiếu bảo, đáng kể là bậc danh nhân của nước ta. Phần chép thơ văn Lê Văn Đức trong tập này tuy có thể đã bị tàn khuyết nhưng hiển nhiên là rất có giá trị trong di sản Hán Nôm tại TVQG.
Sau phần thơ văn nói trên là bản chép bài phú về phong thổ tỉnh Phú Thọ, do Vũ Mộng Hải 武夢海 người Đôn Thư, Hà Nội soạn ra trong thời gian đi làm việc quan ở Phú Thọ (họ, tên hiệu của người này và niên hiệu thấy ghi ở dòng cuối cùng sau sách). Trong phần sau này có đoạn ghi quy định cúng tế năm Đồng Khánh thứ nhất (1886), từ đó có thể đoán định thời điểm chép sách này vào khoảng niên hiệu Đồng Khánh hoặc đầu Thành Thái (1889- 1907).”
Tạp sao 雜抄
Mô tả/description : “Tập giấy tờ chữ Hán có bản khai đề ngày 20 tháng 2 năm Thiệu Trị 1 (1841) của xã trưởng khai tên con là Phúc Toàn tự Công Toại xin cho Công Toại được thay cha làm xã trưởng, biểu văn mừng sinh nhật vua (do Biện lý bộ Hộ là Đỗ Viên Khuê soạn hộ), tờ tâu của lý dịch xã Bách Cốc tổng Trình Xuyên huyện Vụ Bản phủ Nghĩa Hưng (Nam Định) về việc đội trưởng Bùi Văn Ất ốm chết, xin bổ người bản xã là Lê Đắc Chí thay thế, tờ khai gia thế của Lê Đắc Chí đề ngày 22 tháng giêng Tự Đức 34 (1881).”
Tạp tiếu công văn yếu tập 雜醮攻文要集
Mô tả/description : Tổng hợp những bài mẫu về các loại sớ, điệp, hịch, trạng, trát, cáo, biểu, từ…: Nghênh sư sớ 迎師疏, Khải phù sứ tổng trạng 啟符使總狀, Thánh tăng sớ 聖僧疏, Sám tạ Thành Hoàng điệp 懺謝城隍牒, Hoàng tuyền cáo 黄泉告… để cúng Thần, Phật, cầu an, giải hạn, tiêu trừ bệnh tật.
Lê triều hương tuyển (q.02) 黎朝鄕選
Mô tả/description : “Tuyển tập các bài văn thi Hương thời Lê ở các trường Nghệ An [乂安], Sơn Tây [山西], Hải Dương [海陽], Phụng Thiên [奉天], Thanh Hoá [清華], Kinh Bắc [京北], Sơn Nam [山南]. Mỗi bài văn đều ghi họ tên, quê quán người làm. Đề tài lấy ở Kinh, Truyện, Bắc sử, về các vấn đề trị nước, cầu người hiền tài, định thuế khoá, lập trường học, nguyên nhân thịnh suy của các triều đại”
Lê triều hương tuyển (q.01) 黎朝鄕選
Mô tả/description : “Tuyển tập các bài văn thi Hương thời Lê ở các trường Nghệ An [乂安], Sơn Tây [山西], Hải Dương [海陽], Phụng Thiên [奉天], Thanh Hoá [清華], Kinh Bắc [京北], Sơn Nam [山南]. Mỗi bài văn đều ghi họ tên, quê quán người làm. Đề tài lấy ở Kinh, Truyện, Bắc sử, về các vấn đề trị nước, cầu người hiền tài, định thuế khoá, lập trường học, nguyên nhân thịnh suy của các triều đại”
Lập Trai thi tuyển 立齋詩選
Mô tả/description : “Đây là quyển 8 trong bộ Hải học danh thi hợp tuyển 海學名詩合選 khắc in đầu đời Gia Long khoảng trước 1815. Không có Tựa Bạt riêng, vào chính văn ngay với các bài: Tây hành đạo tiện hồi chuyển Kinh Bắc tỉnh thân [西行道便迴轉京北省親], Lữ trung diểu vọng [旅中杪望], Lữ xá cảm hoài [旅舍感懷], Tiến kinh tựu tệ xá [進京就敝舍], Từ quan thuật hoài [辞官述懷], Tống Đức Ninh phó Cao Bằng phủ [送德寧赴高平府], Đức Ninh tác thi lưu biệt kính hoạ nguyên vận [德寧作詩留别敬和元韻], Tống Đức Minh nhân hoài Hiếu Đức [送德寧因𢙇好德], Bất mị thư hoài [不寐書懷], Đăng Câu Lậu sơn [鄧句漏山], Vọng Tiên Tích sơn [望𠎣跡山], Khốc Phạm huynh Hiếu Đức [哭范兄孝德]…”
Hương thí văn tuyển 鄕試文選
Mô tả/description : Các bài thi Hương chọn lọc ở các trường Nam Định, Nghệ An, Hà Nội trong triều Nguyễn năm Thiệu Trị khoa Tân Sửu 紹治辛丑 bàn về đạo đức và chính trị. Có danh sách những người thi đỗ
Dương thị y phương quốc ngữ ca 楊氏醫方國語歌
Mô tả/description : “Bài thơ chữ Nôm làm theo thể lục bát viết về các bài thuốc chữa bệnh. Mỗi bài thuốc đều ghi tên các vị thuốc, liều lượng, cách dùng và công dụng của bài thuốc đó như: nhị trần thang, ngũ linh tán, huyền vũ thang, tứ quân thang…”
Đường thi hợp tuyển tường giải (q.04) 唐詩合選詳解
Mô tả/description : “Hợp tuyển, có chú thích và giải nghĩa 616 bài thơ Đường, xếp theo thể loại. Quyển 4: Thất ngôn tuyệt cú [七言絶句]; "
Đường thi hợp tuyển tường giải (q.05) 唐詩合選詳解
Mô tả/description : “Hợp tuyển, có chú thích và giải nghĩa 616 bài thơ Đường, xếp theo thể loại. Quyển 5: Luật thi [律詩]"
Kim Vân Kiều 金雲翹
Mô tả/description : “Sách còn đầy đủ các trang bên trong, tiếc là đã bị rách mất thông tin hầu như là quan trọng nhất đối với một văn bản Truyện Kiều: mất tờ tên sách nên không biết nhà tàng bản nào và khắc in năm nào. Mép sách chỉ đề 3 chữ Kim Vân Kiều 金雲翹, không có chữ “tân truyện”. Mở đầu văn bản đã gặp mấy chữ như sau:
- Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau/ Chữ tài chữ mệnh khéo vờ thẹn trăng
- Có nhà viên ngoại 員外 họ Vương/ …mãi ngoại 買外(khắc nhầm chữ viên 員thành chữ mãi 買 ).
- Xuân xanh xấp xỉ đến tuần cập kê/ Xuân xanh xấp thương…(khắc nhầm chữ xỉ 齒thành chữ thương 商)…
Ngoài ra còn rất nhiều câu thơ bị khắc nhầm khác nữa.
Văn bản truyện Kiều quả là vấn đề phức tạp, nhưng đến nay chưa có một công trình trình nào bao quát khảo sát cho hết các văn bản đã và hiện có. Một công trình nghiên cứu lịch sử truyện Kiều tất cần phải biết đến tất cả mọi diễn biến của quá trình lưu truyền văn bản. Bản sách này không những quá nhiều các chữ đọc nhầm khắc nhầm, lại còn không ít những câu chữ bịa tạc…tất sẽ không giúp chúng ta tìm được ngữ liệu gì cổ quý, nhưng làm cho sưu tập văn bản truyện Kiều được đầy đủ thì đó cũng là tác dụng của nó”
Lê triều hương tuyển (q.04) 黎朝鄕選
Mô tả/description : “Tuyển tập các bài văn thi Hương thời Lê ở các trường Nghệ An [乂安], Sơn Tây [山西], Hải Dương [海陽], Phụng Thiên [奉天], Thanh Hoá [清華], Kinh Bắc [京北], Sơn Nam [山南]. Mỗi bài văn đều ghi họ tên, quê quán người làm. Đề tài lấy ở Kinh, Truyện, Bắc sử, về các vấn đề trị nước, cầu người hiền tài, định thuế khoá, lập trường học, nguyên nhân thịnh suy của các triều đại”
Lễ trai văn tập 禮斎文集
Mô tả/description : “40 bài văn sách dài và 60 bài văn sách ngắn đề tài lấy trong Kinh- Sử- Tử về các vấn đề đạo giáo, học vấn, luân lí, chính trị, kinh tế, giáo dục, văn hoá…”
Hương Sơn linh phả 香山靈譜
Mô tả/description : “Diễn ca Phật tích chùa Hương. Lời dẫn nói chùa Hương Tích là nơi công chúa Diệu Thiện con vua Trang Vương xuất gia tu hành. Phần diễn âm gồm 12 hồi. Cuối cùng ghi họ tên những người đóng góp công đức in sách”
Hương Sơn Quan Thế Âm chân kinh tân dịch 香山觀世音眞經新譯
Mô tả/description : “Bản dịch Nôm sự tích bà Chúa Ba, con gái Trang Vương tu luyện thành Phật ở Hương Sơn. Có bài thơ đề chùa Hương (Đề Hương Sơn thi 提香山詩)”
