仁 宗 皇 帝 諱  基 太 宗 第 三 子 也 母 宣 慈 皇 后 阮 氏 諱 英 清 化 東 山 布 衛 人 . [58a*1*1]
Nhân Tông Hoàng Đế [Huý Bang Cơ, Thái Tông đệ tam tử dã, mẫu Tuyên Từ Hoàng hậu Nguyễn thị, huý Anh, Thanh Hoá, Đông Sơn, Bố Vệ nhân.
帝 太 以 大 寶 二 年 辛 酉 六 月 九 日 甲 戌 誕 生 . [58a*1*30]
Đế Thái dĩ Đại Bảo nhị niên, Tân Dậu, lục nguyệt, cửu nhật, Giáp Tuất đản sinh.
三 年 六 月 六 日 立 為 皇 太 子 . [58a*2*16]
Tam niên lục nguyệt, lục nhật, lập vi Hoàng thái tử.
八 月 十 二 日 即 位 改 太 和 以 誕 日 為 一 十 九 塟 穆 陵 . [58a*2*27]
Bát nguyệt, thập nhị nhật, tức vị, cải Thái Hoà, dĩ đản nhật vi nhất thập cửu, táng Mục Lăng.
憲 天 聖 節 . [58a*3*13]
Hiến Thiên thánh tiết.
在 位 十 七 年 壽 帝 以 童 稚 之 年 有 天 資 明 神 釆 端 俊 容 止 莊 重 崇 儒 納 諫 憫 農 真 守 成 之 令 主 也 不 幸 遭 於 簒 弑 悲 夫 . [58a*3*17]
Tại vị thập thất niên, thọ Đế dĩ đồng trĩ chi niên hữu thiên tư minh, thần thái đoan tuấn, dung chỉ trang trọng, sùng nho nạp gián, mẫn nông chân thủ thành chi lệnh chủ dã, bất hạnh tao ư soán thí bi phu!.
爱 民 癸 亥 太 和 元 年 明 正 統 八 年 � . [58a*4*31]
ái dân, Quý Hợi Thái Hoà nguyên niên [Minh Chính Thống bát niên ].
春 正 月 初 八 日 酉 時 有 星 隕 于 南 方 . [58a*5*13]
Xuân chính nguyệt sơ bát nhật Dậu Thời hữu tinh vẫn vu Nam phương.
時 帝 年 三 歲 因 請 太 后 垂 簾 聽 政 權 决 國 事 . [58a*6*5]
Thời đế niên tam tuế, nhân thỉnh Thái hậu thuỳ liêm thính chính quyền, quyết quốc sự.
二 月 初 二 日 詔 曰 此 者 皇 天 示 变 星 隕 地 震 . [58a*8*1]
Nhị nguyệt, sơ nhị nhật, chiếu viết: "Thử giả Hoàng thiên thị biến, tinh vẫn, địa chấn.
朕 甚 優 惧 思 所 以 致 此 者 其 知 其 由 . [58a*8*18]
Trẫm thậm ưu cụ, tư sở dĩ trí thử giả kì tri kì do.
抑 朕 臨 政 之 . [58a*9*14]
Ức trẫm lâm chính chi..
| 
Trang: 58a |
Dịch Quốc Ngữ
NHÂN TÔNG TUYÊN HOÀNG ĐẾ Tên húy là Bang Cơ, con thứ ba của Thái Tông, mẹ là Tuyên Từ hoàng thái hâu Nguyễn thị, tên húy là Anh, người làng Bố Vệ, huyện Đông Sơn, Thanh Hóa. Vua sinh năm Tân Dậu, Đại Bảo năm thứ 2 [1441], tháng 6, ngày Giáp Tuất mồng 9. Năm thứ 3 [1442], tháng 6, ngày 6 được lập làm hoàng thái tử; đến tháng 8, ngày 12 lên ngôi, đổi niên hiệu là Thái Hòa, lấy ngày sinh làm Hiến Thiên thánh tiết. Ở ngôi 17 năm, thọ 19 tuổi, táng ở Mục Lăng. Vua tuổi còn thơ ấu đã có thiên tư sáng suốt, vẻ người tuấn tú đường hoàng, dáng điệu nghiêm trang, sùng đạo Nho nghe can gián, thương người làm ruộng, yêu nuôi muôn dân, thực là bậc vua giỏi, biết giữ cơ đồ, không may bị cướp ngôi giết hại, Thương thay! Quý Hợi, Thái Hoà, năm thứ 1 [1443], (Minh Chính Thống năm thứ 8). Mùa xuân, tháng giêng, ngày mồng 8, giờ Dậu, có sao sa ở phương nam. Bấy giờ vua mới ba tuổi, nên Thái hậu buông rèm coi chính sự nắm quyền đoán việc nước. Tháng 2, ngày mồng 2, xuống chiếu rằng: "Mới rồi t |
