史 臣 吳 士 連 曰 仁 宗 聖  高 明 深 識 子 生 之 故 如 晝 夜 之 必 然 . [28a*1*1]
Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: "Nhân Tông thánh học cao minh, thâm thức tử sinh chi cố, như trú dạ chi tất nhiên.
遺 詔 所 言 言 造 乎 理 足 以  夫 不 皷 缶  而 爲 大 耋 之 嗟 者 . [28a*2*7]
Di chiếu sở ngôn, ngôn tạo hồ lí, túc dĩ giác phu "bất cổ phẫu ca nhi vi đại điệt chi ta" giả.
其 爲 教 遠 矣 雖 然 在 仁 宗 言 之 則 爲 明 道 之 言 在 神 宗 行 之 則 爲 失 孝 之  . [28a*3*12]
Kì vi giáo viễn hĩ, tuy nhiên tại Nhân Tông ngôn chi, tắc vi minh đạo chi ngôn; tại Thần Tông hành chi, tắc vi thất hiếu chi cử.
文 休 論 之 當 也 . [28a*5*5]
Văn Hưu luận chi đương dã".
神 宗 皇 帝 諱 陽 煥 聖 宗 之 孫 仁 宗 之 姪 崇 賢 候 之 子 乃 夫 人 杜 氏 所 生 也 年 方 二 歲 育 于 宫 中 立 爲 皇 太 子 仁 宗 崩 遂 登 太 寳 在 位 十 一 年 壽 二 十 三 歲 崩 于 永 光 帝 之  年 猶 有 同 心 及 長 性 資 聪 睿 大 有 爲 修 政 立 事 任 賢 使 能 正 始 正 終 詳 密 欵 曲 無 失 於 正 雖 身  恶 疾 尋 有 藥 之 天 意 有 在 也 然 酷 好 祥 瑞 崇 尚 浮 屠 奚 足 . [28a*6*1]
Thần Tông Hoàng Đế [Huý Dương Hoán, Thánh Tông chi tôn, Nhân Tông chi điệt, Sùng Hiền hầu chi tử, nãi phu nhân Đỗ thị sở sinh dã. Niên phương nhị tuế, dục vu cung trung, lập vi hoàng thái tử. Nhân Tông băng, toại đăng thái bảo. Tại vị thập nhất niên, thọ nhị thập tam tuế, băng vu Vĩnh Quang Đế chi sơ niên, do hữu đồng tâm, cập trưởng tính tư thông duệ, đại hữu vi tu chính lập sự, nhiệm hiền sử năng, chính thuỷ chính chung, tường mật khoản khúc, vô thất ư chính. Tuy thân anh ác tật, tầm hữu dược chi, thiên ý hữu tại dã. Nhiên khốc hiếu tường thuỵ, sùng thượng phù đồ, hề túc..
| 
Trang: 28a |
Dịch Quốc Ngữ
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Nhân Tông thánh học cao minh, hiểu sâu cớ sống chết, như lẽ tất nhiên có ngày thì có đêm. Lời di chiếu nói rất thấu lẽ, đủ biết cái ý “không gõ chậu hát ca, đến lúc tuổi già than tiếc” [Chú giải]. Dạy người như thế thật sâu xa vậy, tuy nhiên, ở Nhân Tông thì đó là lời nói sáng đạo, mà ở Thần Tông thì lại là việc làm thất hiếu. Văn Hưu bàn thế là phải. THẦN TÔNG HOÀNG ĐẾ. Huý Dương Hoán, cháu gọi Thánh Tông bằng ông, cháu gọi Nhân Tông bằng bác, con của Sùng Hiền hầu, do phu nhân họ Đỗ sinh ra. Khi mới lên 2 tuổi, được nuôi trong cung, lập làm hoàng thái tử. Nhân Tông băng, bèn lên ngôi báu. Ở ngôi 11 năm [1128-1138], thọ 23 tuổi [1116-1138] băng ở điện Vĩnh Quang. Vua khi mới lên ngôi hãy còn trẻ dại, đến khi lớn lên, tư chất thông minh, độ lượng nên việc sửa sang chính sự, dùng người hiền tài, thuỷ chung đều chính, nhiệm nặt khúc nôi, không gì sai lệch. Tuy thân mang ác tật nhưng rồi chữa lành, cũng là nhờ có ý trời cả. Song quá thích điềm lành, tôn sùng đạo Phật, chẳng đá |
