Ngô Thanh Nhàn (Đại học New York)
& Ngô Trung Việt (Viện Công nghệ Thông tin)
Hội nghị Quốc tế về chữ Nôm
Huế, 1-2 tháng 6 năm 2006
Tóm tắt
Chữ Hán-Nôm biểu ý là chữ quốc ngữ ở Việt Nam từ thế kỉ thứ X cho tới khi chữ la tinh thay thế cho chữ Nôm làm quốc ngữ vào năm 1920. Do chiến tranh nên chữ Nôm đã gần như bị mọi người quên lãng, học giả chữ Nôm ít dần, còn tư liệu chữ Nôm thì bị huỷ hoại theo năm tháng trong gần cả thế kỉ. Lịch sử Việt Nam dường như bắt đầu từ năm số không tại mốc 1920. Thời gian cứ trôi, các phương cách cứu chữa ngày một trở nên phi hiện thực và tốn kém.
Bài báo này trình bày một đề nghị có cân nhắc theo ba mức độ để phục hồi lại chữ Nôm trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Từ các khảo cứu và phỏng vấn các giáo viên và giáo sư ở Việt Nam, bài báo này trình bày các luận cứ và phương cách để tạo dựng năng lực quốc gia và quốc tế nhằm bảo vệ kho báu thế giới này.
Đề nghị ba bước trên sẽ cung cấp nhận thức chung về chữ Hán-Nôm trong công chúng. Chúng có ích cho việc bảo vệ chữ Hán-Nôm trong các thư viện, kho lưu trữ, các địa điểm, tài liệu và di tích lịch sử nhưng cũng giúp cho việc huấn luyện các giáo viên, giáo sư, các chuyên gia và học giả về khả năng tiến hành nghiên cứu có nghĩa trong các tài liệu chữ Hán- Nôm gốc. Các đề nghị thứ hai và thứ ba có thể được tổ hợp lại và áp dụng cho sinh viên khác trên thế giới làm luận án thạc sĩ hay tiến sĩ cần truy nhập vào tư liệu chữ Hán-Nôm.
Abstract
Ideographic chữ Hán-Nôm was the national script in Vietnam from the Xth Century until the romanized chữ quốc ngữ replaced chữ Nôm as the national script in the 1920’s. Because of wars chữ Nôm was almost totally forgotten, as its scholars were wasted, and its documents destroyed for almost a century. Vietnamese history seemed to begin at year zero in the 1920’s. As time goes on, remedies become more and more unrealistic and costly.
This paper lays out a comprehensive proposal in three levels for reviving chữ Nôm in the Vietnamese education system. From research and interviews with teachers and professors in Vietnam, this paper lays out the rationales and a remedy to build up a national and international capacity to protect this world treasure.
The above three-steps proposal will provide a general appreciation of chữ Hán-Nôm in the public. They are helpful in the protection of chữ Hán-Nôm in libraries, archives, historical sites, documents and relics, but also of training teachers, professors, experts and scholars in chữ Hán- Nôm capable of conducting meaningful research in source documents. The second and third proposals can be combined and applied to students in the U.S. pursuing master and doctoral Vietnamese studies requiring access to chữ Hán-Nôm documents.