Bài quan tâm
Kim Vân Kiều tân truyện 金 雲 翹 新 傳
Mô tả/description : Truyện thơ Nôm lục bát, kể về 15 năm lưu lạc của Vương Thuý Kiều 王翠翹: Trong buổi dạo chơi tiết Thanh minh, Thuý Kiều 翠翹 gặp Kim Trọng 金重, từ đó hai người yêu nhau. Thời gian không lâu Kim Trọng 金重 phải về Liêu Dương 遼陽 chịu tang chú, gia đình Kiều mắc nạn, Kiều phải bán mình chuộc cha. Trong 15 năm hoạn nạn, Kiều phải “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” 青樓𠄩𦀎青衣𠄩吝. Sau cái chết của Từ Hải 徐海, Kiều nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử, may được Giác Duyên 覺緣 cứu sống. Sau cùng được đoàn tụ với Kim Trọng và gia đình.
Tam nguyên Yên Đổ thi ca (bản khác) 三 元 安 堵 詩 歌
Mô tả/description : 39 bài bao gồm thơ, hát, văn vãn, câu đối của Nguyễn Khuyến阮勸 (trong đó 16 bài thơ, 7 bài hát, 3 bài văn, 13 đôi câu đối. Có 3 bài thơ chữ Hán được diễn Nôm, một đôi câu đối 1 vế Hán, một vế Nôm): thơ hỏi thăm bạn, vịnh cầm kì thi tửu, tập Kiều, vịnh ông trời…; văn vãn viếng bạn, di chúc…; bài hát ông Phỗng đá, mẹ Mốc, hát ả đào…; câu đối ngày tết, viếng tang, chế giễu…
Trống quân tân truyện 𪔠軍新傳
Mô tả/description : Truyện thơ Nôm khuyết danh được chia làm nhiều đoạn ngắn, bảy đoạn đầu không ghi nhan đề: có đoạn kể lời than thân trách phận của người con gái hồng nhan bạc mệnh chưa tìm được nơi trao thân gửi phận; có đoạn ghi 10 điều ước của người con trai muốn có được nhiều tiền cho vợ buôn bán ăn chơi, có quyền cao chức trọng, giàu sang phú quý, sống thọ…. Tám đoạn sau có ghi nhan đề cụ thể như: Miếng giầu ��, Bách hoa vận 百花韻, Tam thập lục truyện 三十六傳, Lại nói Tam quốc 又呐三國, Tam quốc từ giảng 三國詞講, Lại nói tiền Hán 又呐前漢, Giải nói tiền Hán 觧呐前漢, Trai lại hát mừng �吏喝�
Trung hiếu thần tiên (q.02) 忠 孝 神 僊
Mô tả/description : Vở tuồng diễn Nôm được chia làm 2 quyển, tổng cộng 25 hồi: quyển 1 từ hồi thứ 1 đến hồi thứ 10; quyển 2 từ hồi thứ 11 đến hồi thứ 25. Nội dung diễn tích đức Hưng Đạo Đại Vương [興道大王].
Bướm hoa tân truyện 𧊉花新傳
Mô tả/description : Thơ diễn Nôm song thất lục bát (404 câu), ghi lời đối đáp tâm sự tình yêu trai gái, mượn hình tượng “bướm 𧊉” “hoa 花” thay cho người nam và người nữ.
[Bạch Viên Tôn các truyện] [白猿孫各傳]
Mô tả/description : Sách không đầy đủ, thiếu trang đầu: từ tờ 1 đến tờ 2 chép 8 đoạn thơ viết theo lối “thất ngôn bát cú”:
Bạch thị ngoạ thương nhẫn 白氏卧傷釰;
Bạch thị phi y xuất tẩu 白氏𢒎出走;
Tôn Sinh giác khởi 孫生覺起;
Tôn Sinh tự thán 孫生自嘆;
Bạch thị thán trách 白氏嘆責;
Ân tình tái hợp 恩情再合;
Bạch thị tái dụ Tôn Sinh 白氏再諭孫生;
Bạch thị khuyến Tôn Sinh 白氏勸孫生;
Tiếp đến chép bài Chức cẩm hồi văn 織錦廻文 tương truyền là của nàng Tô Huệ 蘇惠 nhớ chồng mà làm ra được viết theo lối song ngữ trên viết chữ Hán dưới giải âm bằng chữ Nôm.
Ca trù thể cách 歌籌體格
Mô tả/description : Sách có in phần mục lục gồm 26 bài ca trù theo lối thể cách, có phân ra bài nào đào hát, bài nào kép hát, bài nào kết hợp với múa: Lạc hương (đào) 樂香(桃); Thi hương (đào) 詩香(桃); Tam thanh (đào) 三声(桃); Thét nhạc (đào ca vũ thuận nghịch) 𠯦樂(桃歌舞順逆) … Từ trang 22 trở đi in Thiên thai thi ngũ thủ 天台詩五首 bằng chữ Hán: Kì nhất 其一, kì nhị 其二, kì tam 其三, kì tứ 其四, kì ngũ 其五. Cuối cùng in Tục Tân khúc 續新曲.
Ca trù thể cách 歌籌體 格
Mô tả/description : Sách có in phần mục lục gồm 26 bài ca trù theo lối thể cách, có phân ra bài nào đào hát, bài nào kép hát, bài nào kết hợp với múa: Lạc hương (đào) 樂香(桃); Thi hương (đào) 詩香(桃); Tam thanh (đào) 三声(桃); Thét nhạc (đào ca vũ thuận nghịch) 𠯦樂(桃歌舞順逆) …
Ca trù thể cách 歌籌體格
Mô tả/description : Sách có in phần mục lục gồm 26 bài ca trù theo lối thể cách, có phân ra bài nào đào hát, bài nào kép hát, bài nào kết hợp với múa: Lạc hương (đào) 樂香(桃); Thi hương (đào) 詩香(桃); Tam thanh (đào) 三声(桃); Thét nhạc (đào ca vũ thuận nghịch) 𠯦樂(桃歌舞順逆) …
Các bài hát làm mẹ 各排喝爫母
Mô tả/description : “Hai chữ “làm mẹ 爫母” (Nôm) ở đây khác hẳn nghĩa thông thường (làm mẹ, làm thầy v.v…), mà là một thuật ngữ chuyên dùng trong nghệ thuật hát ca trù. Các bài hát làm mẹ, nghĩa là các bài hát để làm mẫu, bài hát cái, từ những bài cái đó phỏng theo mà đặt làn điệu các bài hát khác. Sau đó là phần hướng dẫn hát các bài hát. Cách đánh phách, trát, cách làm cho tiếng trống tiếng phách bắt luôn vào bài hát.”
Chèo đò huyết hồ thán 𢴿渡血湖嘆
Mô tả/description : “Tập sổ tay ghi nhiều quy chế lễ nghi cúng tế, học tập, tuyển lính v.v…Trong đó có bài Chèo đò huyết hồ thán (Nôm) nội dung khuyên răn con cái hiếu thảo với cha mẹ. Và một bản ghi tên những người trong hội võ: Nguyễn Văn Tửu, Lê Quang Vinh...(Sách ghi chép lặt vặt mỗi thứ một ít, không thống nhất từ đầu đến cuối).”
[Chỉ diên phú] [紙鳶賦]
Mô tả/description : Sưu tập 19 bài phú: 1. Chỉ diên phú 紙鳶賦; 2. Phong bất minh điều phú 風不鳴條賦; 3. Mã tích cẩm chướng nê phú 馬惜錦障泥賦; 4. Phản thiệt vô phi phú 反舌無飛賦; 5. Hiệp âu phú 狎鷗賦; 6. Luyện thạch bổ thiên phú 鍊石補天賦; 7.Giaó kê minh độ quan phú 教雞鳴渡關賦; 8. Ngải nhân phú 艾人賦; 9. Hạc xứ kê quần phú 鶴處雞群賦; 10. Huỳnh quang chiếu tự phú 螢光照字賦; 11. Hủ thảo vi doanh phú 腐草爲营賦; 12. Nguyệt trung mục phú 月中睦賦…
Cung oán ngâm 宫怨吟
Mô tả/description : Trang sau tờ bìa có một bài Đề từ bằng chữ Hán do Hạ Thái Nguyễn Vân Chương đề 賀泰阮雲章題. Trang tiếp theo là nội dung được chia làm 2 tầng: Tầng trên thay vì lời chú giải điển cố, điển tích thường là chữ Hán thì người chép sách đã tự ý in một sáng tác bằng chữ Nôm của mình trải dài từ trang đầu đến trang cuối, nội dung không liên quan đến tác phẩm đó là bài Tự tình tiểu luật 叙情小律律 và bài Kí tình tiểu luật 寄小情律. Tầng dưới nội dung chính của Cung oán ngâm 宫怨吟 là một khúc ngâm Nôm theo thể song thất lục bát của người phụ nữ than tiếc tuổi xuân của mình bị chôn vùi nơi cung cấm không được bậc quân vương để mắt tới.
Cung oán ngâm khúc 宫怨吟曲
Mô tả/description : “Cung oán là một trong ba khúc ngâm quốc âm nổi tiếng trong văn học cổ điển Việt Nam. Sáng tác theo thể song thất lục bát. Cung oán ngâm khúc diễn tả tâm trạng của người cung nữ vốn nổi danh tài sắc: “Chìm đáy nước cá lờ đờ lặn, Lặng lưng trời nhạn ngẩn ngơ sa .” Số phận run rủi, nàng được tiến vào nội cung hầu vua, nhất thời được chiều chuộng, vinh hoa phú quý hết mực. Nào ngờ tình ái của nhà vua ngày một nhạt nhẽo, bị bỏ quên cùng với thời gian, nàng phải sống lạnh lẽo cô đơn trong cung cấm: “Cung quế duyên phai chầy bóng thỏ, Phòng tiêu thức thắm ngắm xe hươu!”
Hải Dương phong vật khúc dụng quốc âm ca 海陽風物曲用國音歌
Mô tả/description : “Thơ chữ Nôm, thể song thất lục bát viết về cảnh vật, núi sông, danh thắng, con người, lịch sử của 18 huyện trong tỉnh. Tờ giấy phân làm 2: nửa phía dưới chép thơ Nôm, nửa phía trên viết chữ Hán chú thích một số việc liên quan đến nội dung bài thơ Nôm (ví dụ viết về núi Côn Sơn có câu: "Toàn Côn Sơn cảnh trí đâu tày", phần chữ Hán chú: "Thuộc Côn Sơn". Về nhân vật có Lê Như Hộc, đỗ Thám hoa đời Lê; Vũ Công Đạo, Tiến sĩ năm Vĩnh Thọ; Vũ Hữu, Hoàng giáp đời Lê Quang Thiệu v.v... Về cảnh vật có núi Côn Sơn, núi Phượng Hoàng, núi Cổ Phao v.v...”
Hiếu thân giám ca 孝親鑑歌
Mô tả/description : “Hiếu thân giám ca 孝親鑑歌: bài thơ Nôm nói về công ơn cha mẹ, từ khi mang thai đến khi sinh nở, nuôi nấng dạy dỗ nên người. Vậy làm con người phải biết hiếu kính cha mẹ để đền ơn cha mẹ đã sinh thành nuôi dưỡng mình.”
