Bài quan tâm
Khuyến phu ca 勸 夫 歌
Mô tả/description : Tập thơ song thất lục bát (454 câu) ghi lại những lời tâm sự khuyên chồng của người vợ và những lời hứa hẹn của người chồng: người vợ con nhà hiền sĩ, hiểu biết thi thư lễ nghĩa may gặp được người chồng thuộc dòng dõi trâm anh có chút ít công danh, tuy nhiên sau đó lại lâm vào con đường cờ bạc rượu chè bỏ bê sự nghiệp. Người vợ đã dùng lời lẽ của mình khuyên răn chồng phải biết chăm chỉ đèn sách, thông hiểu ngũ kinh, chư sử, tu thân, dưỡng đức để giữ vẹn đạo hiếu trung, chăm chỉ việc quan coi dân tình làm trọng, sao cho tỏ mặt thi thư, lưu danh thiên cổ.
Lưu Bình diễn ca 劉 平 演 歌
Mô tả/description : Diễn Nôm, thể hát tuồng, chuyện 2 người bạn thân là Lưu Bình 劉平 và Dương Lễ 陽禮: Cả hai cùng ăn học và đi thi. Dương Lễ thi đỗ, làm quan. Lưu Bình 劉平 thi hỏng, tìm đến nương nhờ Dương Lễ 陽禮. Dương Lễ sai người làm nhục Lưu Bình và ngầm cho vợ là Châu Long 朱竜 đi nuôi Lưu Bình ăn học. Lưu Bình phẫn chí học thành tài và sau đó đã hiển đạt. Biết ý tốt của bạn, Lưu Bình đến tạ ơn vợ chồng Dương Lễ.
Mỹ nữ cống Hồ 美女貢胡
Mô tả/description : "Truyện thơ Nôm viết theo thể song thất lục bát. Nội dung viết về người con gái đẹp bị gả cho chúa Phiên, nuối tiếc tuổi trẻ bị giam hãm nơi cung cấm, nhớ cha mẹ, khao khát tự do và hạnh phúc lứa đôi.”
Nam nữ đối ca 男女對歌
Mô tả/description : "Bài hát đối đáp giữa anh Sáu Quế và chị Hai Cả. Ghi các câu hát đối đáp của nam nữ bày tỏ tình yêu lứa đôi, mà cũng là khuyên răn điều hiếu nghĩa, trai thời chăm đèn sách, gái thời canh cửi nết na.”
Nhật tỉnh ngâm 日 省 吟
Mô tả/description : "Tập sáng tác song thất lục bát khuyên người ta ăn ở phúc đức, giữ vẹn hiếu trung, tu tập đức tính thiện lương, giúp đời giúp người. Cuốn này là một trong loại sách khuyến thiện, giáo dục gìn giữ thuần phong mỹ tục có tác dụng tích cực trong đời sống xã hội khoảng mấy thập niên đầu thế kỷ XX."
Nho lâm tặng cảo 儒 林 贈 藁
Mô tả/description : "Thời điểm in sách, người đọc được chữ Nôm còn nhiều nhưng chữ quốc ngữ cũng đã khá phổ biến, cho nên trên tờ mặt sách, ngoài dòng chính giữa trang đề Nho lâm tặng cảo [儒林贈藁], nghĩa là “Bản thảo thơ văn do các nhà Nho tặng,” còn có tiêu đề bằng chữ quốc ngữ “Thơ khen bà Bé Tý.” Bà Bé Tý là một sản phẩm của một thời thực dân Pháp thống trị nước ta. Khoảng những năm 30 - 40 của thế kỷ trước có nhiều người biết tên Bà Bé Tý. Đó không hẳn là cái tên dân gian đặt cho bà, vì chính bà cũng tự nhận tên mình như thế. Tương truyền lúc nhỏ nhà quê bà tên là cái Tí hoặc cái Đĩ, nghèo khổ lên đất Hà Thành kiếm sống. Làm qua các nghề gì những đâu không ai nhớ rõ, chỉ biết nhờ chút nhan sắc, cô Tí trở thành “me Tây”, lại may mắn anh Tây chồng không chính thức của cô là quan Tây cấp bậc khá cao (có người nói là Đốc lý Hà Nội). Cô được giao du với giới thượng lưu cả tân lẫn cựu, lại nhờ vai vế của chồng cô trở thành nhà thầu xây dựng có thế lực nhất nếu không nói là độc quyền ở Hà Nội khoảng những năm 20 - 30 và trở thành một “quý bà” giàu có nhất Hà Nội, có cả những dãy phố thuộc sở hữu của bà. Rồi người ta chỉ quên gọi bà bằng biệt danh là Bà Bé Tí. Toà nhà cũ của bà ở số 52 phố Hàng Bạc được cải tạo lại thành ngôi biệt thự nguy nga lộng lẫy, không những người Hà Nội mà người các tỉnh xa khi về Hà Nội cũng phải tìm cách đi xem. Như lời bà nói trong Lời dẫn (Nôm) thì nhiều người tặng bà các bài thơ phú, cho nên bà thuê in ra cuốn sách này."
Nữ tử tu tri 女 子 須 知
Mô tả/description : Thơ diễn Nôm song thất lục bát (84 câu) ghi lời tâm sự của người con gái khuyên răn phận - nữ nhi liễu yếu đào tơ khi đến tuổi cài trâm phấn tóc, yên bề gia thất phải giữ đạo “công dung ngôn hạnh” bất kể là nơi phú quý hay nghèo khó, để giữ tiếng thơm cho cha mẹ đã bõ công dưỡng dục.
Sơn Hậu diễn ca 山 后 演 歌
Mô tả/description : "Bản tuồng cổ được chỉnh lý đầu đời Tự Đức. Cốt truyện giả định xảy ra ở nước Tề: Thái sư Tạ Thiên Lăng âm mưu tiếm đoạt ngôi vua, bị trung thần Lý Khắc Thường tố cáo ngay tại bữa tiệc tại nhà Thiên Lăng, bị Thiên Lăng giết chết. Khương Linh Tá và Đổng Kim Lâm tự thi hành khổ nhục kế: giả vờ quy thuận Tạ Thiên Lăng. Vua Tề chết, quả nhiên Thiên Lăng cướp ngôi. Khương Linh Tá và Đổng Kim Lân tìm cách cứu thứ phi đang có mang của vua Tề. Trong cuộc truy đuổi, Khương Linh Tá bị con của Thiên Lăng là Tạ Ôn Đình chém đứt đầu. Đổng Kim Lân phò tá đưa Tề thứ phi và hoàng tử chạy đến thành Sơn Hậu. Phe Tạ Thiên Lăng bắt mẹ già của Đổng Kim Lân làm con tin để buộc Kim Lân về hàng, nhưng Đổng mẫu khảng khái bảo Kim Lân theo nghĩa lớn. Cuộc chiến đấu của phe Sơn Hậu tiêu biểu cho chính nghĩa cuối cùng chiến thắng. Hoàng tử (con bà thứ phi) lên ngôi thay vua cha trị vì nước Tề. Vở tuồng được nhiều thế hệ ưa thích, nhất là nhân dân miền Trung và Nam Bộ, từng nhiều lần được khắc in phát hành. Bản sách hiện còn nói trên của [Thư viện Quốc gia Việt Nam] là bản in của nhà in Liễu Văn đường năm 1921."
Sự tích ông Trạng Quỳnh 事 跡 翁 狀 瓊
Mô tả/description : "Một bản khác: Phúc Văn đường, khắc in năm Canh Thìn [1940], 27 tờ. R.360. Bản này bị mối xong mất hẳn nửa dưới, đã hỏng. Sách tuy mỏng, nhưng chia ra làm 23 hồi. Đầu sách vào ngay Hồi thứ nhất: “Ông Nguyễn Quỳnh làng Yên Vực tổng Từ Quan huyện Hoằng Hoá tỉnh Thanh Hoá đỗ Cử nhân đời Cảnh Hưng nhà Hậu Lê. Khi lên 7- 8 tuổi chơi nghịch đã có khí tượng kẻ cả, lấy lá chuối làm cờ, lấy lá sen làm nón, mà lại có tính khinh người. Một hôm giữa tối trung thu cùng trẻ con chơi trăng, ông ấy bảo lũ trẻ làm kiệu rước.”. Kể tiếp chuyện Trạng Quỳnh như trong dân gian vẫn kể, cho đến cuối sách, hồi 23, kể chuyện Quỳnh chết chúa cũng băng hà. Chúng ta biết đến một Trạng Quỳnh như một nhân vật của truyện kể dân gian, thường chỉ nói kể chung chung ít có những địa danh nhân danh xác tạc."
Tam nguyên Yên Đổ thi ca 三 元 安 堵 詩 歌
Mô tả/description : 39 bài bao gồm thơ, hát, văn vãn, câu đối của Nguyễn Khuyến阮勸 (trong đó 16 bài thơ, 7 bài hát, 3 bài văn, 13 đôi câu đối. Có 3 bài thơ chữ Hán được diễn Nôm, một đôi câu đối 1 vế Hán, một vế Nôm): thơ hỏi thăm bạn, vịnh cầm kì thi tửu, tập Kiều, vịnh ông trời; văn vãn viếng bạn, di chúc; bài hát ông Phỗng đá, mẹ Mốc, hát ả đào; câu đối ngày tết, viếng tang, chế giễu…
Tiểu Sơn Hậu diễn ca 小山后演歌
Mô tả/description : Vở tuồng Tiểu Sơn Hậu [小山后] : Vua Tề già yếu, sắp mất, Thái sư Tạ Thiên Lãng muốn thừa dịp này chiếm ngôi. Võ tướng Khương Linh Tá và bạn là Đổng Kim Lân đại diện cho phe chính nghĩa tìm mọi cách chống lại các việc làm phi nghĩa của họ Tạ. Cuối cùng, phe chính nghĩa đã bảo vệ được ngôi chính thống, đưa Hoàng tử về nước Tề từ thành Sơn Hậu trở về Kinh làm vua.
Trung hiếu thần tiên (q.01) 忠 孝 神 僊
Mô tả/description : Vở tuồng diễn Nôm được chia làm 2 quyển, tổng cộng 25 hồi: quyển 1 từ hồi thứ 1 đến hồi thứ 10; quyển 2 từ hồi thứ 11 đến hồi thứ 25. Nội dung diễn tích đức Hưng Đạo Đại Vương [興道大王].
Kim Vân Kiều tân truyện 金 雲 翹 新 傳
Mô tả/description : Truyện thơ Nôm lục bát, kể về 15 năm lưu lạc của Vương Thuý Kiều 王翠翹: Trong buổi dạo chơi tiết Thanh minh, Thuý Kiều 翠翹 gặp Kim Trọng 金重, từ đó hai người yêu nhau. Thời gian không lâu Kim Trọng 金重 phải về Liêu Dương 遼陽 chịu tang chú, gia đình Kiều mắc nạn, Kiều phải bán mình chuộc cha. Trong 15 năm hoạn nạn, Kiều phải “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” 青樓𠄩𦀎青衣𠄩吝. Sau cái chết của Từ Hải 徐海, Kiều nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử, may được Giác Duyên 覺緣 cứu sống. Sau cùng được đoàn tụ với Kim Trọng và gia đình.
Tam nguyên Yên Đổ thi ca (bản khác) 三 元 安 堵 詩 歌
Mô tả/description : 39 bài bao gồm thơ, hát, văn vãn, câu đối của Nguyễn Khuyến阮勸 (trong đó 16 bài thơ, 7 bài hát, 3 bài văn, 13 đôi câu đối. Có 3 bài thơ chữ Hán được diễn Nôm, một đôi câu đối 1 vế Hán, một vế Nôm): thơ hỏi thăm bạn, vịnh cầm kì thi tửu, tập Kiều, vịnh ông trời…; văn vãn viếng bạn, di chúc…; bài hát ông Phỗng đá, mẹ Mốc, hát ả đào…; câu đối ngày tết, viếng tang, chế giễu…
Trống quân tân truyện 𪔠軍新傳
Mô tả/description : Truyện thơ Nôm khuyết danh được chia làm nhiều đoạn ngắn, bảy đoạn đầu không ghi nhan đề: có đoạn kể lời than thân trách phận của người con gái hồng nhan bạc mệnh chưa tìm được nơi trao thân gửi phận; có đoạn ghi 10 điều ước của người con trai muốn có được nhiều tiền cho vợ buôn bán ăn chơi, có quyền cao chức trọng, giàu sang phú quý, sống thọ…. Tám đoạn sau có ghi nhan đề cụ thể như: Miếng giầu ��, Bách hoa vận 百花韻, Tam thập lục truyện 三十六傳, Lại nói Tam quốc 又呐三國, Tam quốc từ giảng 三國詞講, Lại nói tiền Hán 又呐前漢, Giải nói tiền Hán 觧呐前漢, Trai lại hát mừng �吏喝�
Trung hiếu thần tiên (q.02) 忠 孝 神 僊
Mô tả/description : Vở tuồng diễn Nôm được chia làm 2 quyển, tổng cộng 25 hồi: quyển 1 từ hồi thứ 1 đến hồi thứ 10; quyển 2 từ hồi thứ 11 đến hồi thứ 25. Nội dung diễn tích đức Hưng Đạo Đại Vương [興道大王].
