Bài quan tâm
Hương thí văn tuyển 鄕試文選
Mô tả/description : “Các bài thi chọn lọc khoa thi Hương triều Nguyễn năm Tự Đức khoa Ất Mão 嗣德乙卯科(1855) tại các trường Thừa Thiên, Nghệ An, Hà Nội, Nam Định”
Kim Vân Kiều hợp tập 金雲翹合集
Mô tả/description : “Sách chia làm 2 tầng. Tầng dưới để in nguyên văn lục bát truyện Kiều của Nguyễn Du, tầng trên in cốt truyện bằng văn xuôi và một ít chú giải giải thích điển cố (do đó gọi là Hợp tập 合集). Như đoạn Kim Trọng cùng Thuý Kiều uống rượu, đánh đàn “ Nhất ẩm quỳnh tương bách cảm sinh 一飲瓊漿百感生” . Có dẫn thêm tích về Bá Nha và Tử Kỳ…Các đoạn sau đều như vậy”
Kinh Bắc phong thổ diễn quốc sự 京北土演國事
Mô tả/description : “Tên sách đáng ra phải là Kinh Bắc phong thổ diễn quốc âm 京北土演國音, nghĩa là sách Kinh Bắc phong thổ chí có phần diễn dịch ra quốc âm. Nội dung sách là một bản phong thổ chí của xứ Knh Bắc: các đơn vị hành chính xã thôn huyện phủ thuộc xứ Kinh Bắc, diện tích, địa thế, đường đi, dịch trạm, di tích, sản vật, phong tục…Sách chia làm 2 tầng: tầng trên chép nguyên văn bằng chữ Hán, nét chữ liêu thảo, theo lối văn đối ngẫu, tầng dưới là diễn âm chữ Nôm chép lối chữ khải rất cẩn thận, chủ yếu dịch nghĩa, không hẳn theo vần. Tiếp theo là chép bản đồ nước Nam Việt 13 xứ gồm các phủ, huyện, châu, xã, trang động, phường sách cộng 1 vạn 1.560 dân (?)”
Khâm định vịnh sử (q.01) 欽定詠史
Mô tả/description : “Sách vận thư do vua Minh Mệnh sai các văn thần ở Hàn Lâm viện biên soạn, khắc in ban hành năm Minh Mệnh thứ 20 (1839). Toàn bộ sách gồm 4 quyển vần bằng, 6 quyển vần trắc, cộng 10 quyển. Việc biên soạn khắc in bộ sách này cho thấy vua Minh Mệnh rất chú ý đến việc học tập nghiên cứu chữ Hán, tác dụng cụ thể của sách là để tra cứu âm vận chữ Hán tiện cho việc chọn chữ đặt vần thơ phú. Nhưng ở mức độ chuyên sâu, các sách vận thư rất cần thiết cho việc chuẩn hoá âm đọc từ Hán Việt. Hệ thống âm Hán Việt của nước ta hình thành từ cuối đời Bắc thuộc, qua cả ngàn năm không bị rối loạn mà vẫn giữ được sự thống nhất tương đối ổn định để lưu truyền quan nhiều thế hệ đến nay chính là do các nhà Nho nước ta không những nhập tâm truyền khẩu mà thường xuyên sử dụng các từ thư tự điển cố của Trung Quốc làm chuẩn cứ. Việc Minh Mệnh cho căn cứ vào Bội văn vận phủ và các vận thư khác của Trung Quốc để biên soạn ra một bộ vận thư thích hợp thuận tiện cho người sơ học nước ta đáng kể là một sự kiện học thuật rất có ý nghĩa”
Khâm định vịnh sử (q.02) 欽定詠史
Mô tả/description : “Sách vận thư do vua Minh Mệnh sai các văn thần ở Hàn Lâm viện biên soạn, khắc in ban hành năm Minh Mệnh thứ 20 (1839). Toàn bộ sách gồm 4 quyển vần bằng, 6 quyển vần trắc, cộng 10 quyển. Việc biên soạn khắc in bộ sách này cho thấy vua Minh Mệnh rất chú ý đến việc học tập nghiên cứu chữ Hán, tác dụng cụ thể của sách là để tra cứu âm vận chữ Hán tiện cho việc chọn chữ đặt vần thơ phú. Nhưng ở mức độ chuyên sâu, các sách vận thư rất cần thiết cho việc chuẩn hoá âm đọc từ Hán Việt. Hệ thống âm Hán Việt của nước ta hình thành từ cuối đời Bắc thuộc, qua cả ngàn năm không bị rối loạn mà vẫn giữ được sự thống nhất tương đối ổn định để lưu truyền quan nhiều thế hệ đến nay chính là do các nhà Nho nước ta không những nhập tâm truyền khẩu mà thường xuyên sử dụng các từ thư tự điển cố của Trung Quốc làm chuẩn cứ. Việc Minh Mệnh cho căn cứ vào Bội văn vận phủ và các vận thư khác của Trung Quốc để biên soạn ra một bộ vận thư thích hợp thuận tiện cho người sơ học nước ta đáng kể là một sự kiện học thuật rất có ý nghĩa”
Khâm định vịnh sử (q.03) 欽定詠史
Mô tả/description : “Sách vận thư do vua Minh Mệnh sai các văn thần ở Hàn Lâm viện biên soạn, khắc in ban hành năm Minh Mệnh thứ 20 (1839). Toàn bộ sách gồm 4 quyển vần bằng, 6 quyển vần trắc, cộng 10 quyển. Việc biên soạn khắc in bộ sách này cho thấy vua Minh Mệnh rất chú ý đến việc học tập nghiên cứu chữ Hán, tác dụng cụ thể của sách là để tra cứu âm vận chữ Hán tiện cho việc chọn chữ đặt vần thơ phú. Nhưng ở mức độ chuyên sâu, các sách vận thư rất cần thiết cho việc chuẩn hoá âm đọc từ Hán Việt. Hệ thống âm Hán Việt của nước ta hình thành từ cuối đời Bắc thuộc, qua cả ngàn năm không bị rối loạn mà vẫn giữ được sự thống nhất tương đối ổn định để lưu truyền quan nhiều thế hệ đến nay chính là do các nhà Nho nước ta không những nhập tâm truyền khẩu mà thường xuyên sử dụng các từ thư tự điển cố của Trung Quốc làm chuẩn cứ. Việc Minh Mệnh cho căn cứ vào Bội văn vận phủ và các vận thư khác của Trung Quốc để biên soạn ra một bộ vận thư thích hợp thuận tiện cho người sơ học nước ta đáng kể là một sự kiện học thuật rất có ý nghĩa”
Kim Vân Kiều án 金雲翹案
Mô tả/description : “Nguyễn Văn Thắng 阮文勝 vốn người phường Yên Thái, huyện Vĩnh Thuận, phủ Phụng Thiên phạm tội tham nhũng trong vụ thu mua gỗ lim, bị kết án rất nặng. Ngồi trong ngục buồn rầu, ông thường ngâm ngợi truyện Kiều cho khuây khoả, lại đem các nhân vật trong truyện Kiều làm đề tài bình luận, mỗi nhân vật làm thành cả một bài phú quốc âm, gọi là “án” (bình luận, đánh giá). Tập án Kim Vân Kiều của ông về sau được phường sách in ra để lưu hành. Có lẽ là một trong những tác phẩm rất sớm bình luận truyện Kiều. Trích mấy đoạn sau đây:
- Bản án Thuý Kiều:
“Hiếu tình có một, tài sắc gồm hai
Hoa ghen thắm, liễu hờn xanh, ngọc trắng gương trong nền quốc sắc
Cá mê vần, chim đắm khúc, non cao nước chảy bậc cung thương
Giá thuyền quyên đã đáng khúc nhà vàng, sức tài nữ cũng nên trao thước ngọc”…
- Bản án Thuý Vân:
“Tuyết nhường màu da, mây thua nước tóc
Sắc chẳng kém mười phân trọn vẹn, sức tài nữ cũng nên trao thước ngọc”…
Ngoài ra, còn có các bản án Từ Hải, Thúc Sinh, Hoạn Thư, Vương viên ngoại, Vương Quan, Mã Giám Sinh…Tất cả có 20 “án””
Lê triều hương tuyển (q.06) 黎朝鄕選
Mô tả/description : “Tuyển tập các bài văn thi Hương thời Lê ở các trường Nghệ An [乂安], Sơn Tây [山西], Hải Dương [海陽], Phụng Thiên [奉天], Thanh Hoá [清華], Kinh Bắc [京北], Sơn Nam [山南]. Mỗi bài văn đều ghi họ tên, quê quán người làm. Đề tài lấy ở Kinh, Truyện, Bắc sử, về các vấn đề trị nước, cầu người hiền tài, định thuế khoá, lập trường học, nguyên nhân thịnh suy của các triều đại”
Hương thí văn tuyển 鄕試文選
Mô tả/description : “Các bài thi Hương chọn lọc triều Nguyễn năm Tự Đức khoa Mậu Thìn 嗣德戊辰科(1868) ở các trường thi Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Nội, Nam Định”
Hương thí văn tuyển 鄕試文選
Mô tả/description : Các bài thi Hương chọn lọc triều Nguyễn năm Tự Đức khoa Tân Dậu 嗣德辛酉科(1861) ở các trường thi Nghệ An, Hà Nội, Nam Định
Tam giáo chính độ tập yếu 三教正度輯要
Mô tả/description : “Bản tóm tắt sách Tam giáo chính độ thực lục[三教正度實錄]: Nghi thức lễ tang của 3 tôn giáo Nho, Phật, Đạo. Nho giáo: lễ tiết linh sàng, phân kim, điểm huyệt... Phật giáo: đàn chay, tụng kinh, siêu độ... Đạo giáo: phù phép, yểm chú...”
Tam giáo chính độ thực lục 三教正度實錄
Mô tả/description : “Nghi thức lễ tang của 3 tôn giáo Nho, Phật, Đạo. Nho giáo: lễ tiết linh sàng, phân kim, điểm huyệt... Phật giáo: đàn chay, tụng kinh, siêu độ... Đạo giáo: phù phép, yểm chú...”
Tam giáo sớ văn hợp lục (q.thượng) 三教疏文合錄
Mô tả/description : Tổng hợp những bài sớ văn dùng trong nghi lễ, tiết lễ của 3 tôn giáo Nho, Phật Đạo: Kiến từ cáo bạch 建祠告白, Phổ khuyến văn 普勸文, Đầu thành quy y 投誠皈依, Khất thiết hương lư 乞設香, Khất lập đường đàn 乞立堂𡊨, Khai quang an vị 開光安位, Khánh hạ chân hương 慶賀真香, Tạ tế văn 謝祭文, Xuân tế văn 春祭文…
Tam giáo sớ văn hợp lục (q.hạ) 三教疏文合錄
Mô tả/description : Tổng hợp những bài sớ văn dùng trong nghi lễ, tiết lễ của 3 tôn giáo Nho, Phật Đạo: Kiến từ cáo bạch 建祠告白, Phổ khuyến văn 普勸文, Đầu thành quy y 投誠皈依, Khất thiết hương lư 乞設香, Khất lập đường đàn 乞立堂𡊨, Khai quang an vị 開光安位, Khánh hạ chân hương 慶賀真香, Tạ tế văn 謝祭文, Xuân tế văn 春祭文…
Tam giáo tâm pháp 三教心法
Mô tả/description : Tâm pháp trong tam giáo của Nho, Phật, Đạo: Âm phù kinh 陰符經, Kim cương nhất quán luận 金剛一貫論, Trung dung luận 中庸論, Gián tâm biểu 諫心表, Học cổ tân truyền 學古薪傳, Dưỡng tính thi 養性詩, Bổ khuyết lâu kí 補闕樓記, Phản kinh lục 反經錄… 4 tờ cuối in mục lục sách tàng bản tại đền Ngọc Sơn.
Tam khôi bị lục 三魁備錄
Mô tả/description : “Không ghi tên tác giả. Nội dung: - Đầu sách có bài Tựa đề năm Tự Đức Canh Thìn của người sao chép kể việc: một ngày ông gặp được một người thày thuốc vốn giỏi văn tự, yêu thích việc xưa, bèn đến nhà thầy chơi thấy quyển sách này, ghi số người đăng khoa của 158 khoa thi lần lượt từ thời Trần đến đời Lê cùng quê quán, hành trạng, quan nghiệp rất rõ ràng. Ngoài ra còn có phần phụ lục ghi về triều Mạc. Tiếp đến là phần chính ghi các khoa thi đỗ, bắt đầu từ triều Trần Thái Tông [陳太宗], niên hiệu Thiên Ứng Chính Bình 16, khoa Đinh Mùi, Trạng nguyên Nguyễn Hiền [阮賢], người xã Dương A, huyện Thượng Nguyên tỉnh Nam Định 13 tuổi đỗ Trạng nguyên. Bảng nhãn Lê Văn Hưu [黎文休], Thám hoa Đặng Ma La ...”
